Laatste loodjes

Lieve allemaal,

Nadat ik de vorige keer een heerlijk weekje in Brikama ben geweest om even bij te komen van alle ervaringen van mijn eerste weken in Jappineh, was het voor mij weer tijd om terug te gaan. Dit keer iets beter voorbereid op het idee dat ik daar alleen zou zijn en nog een paar weken aan de bak te moeten.
Die woensdagochtend rond een uur of negen naar de ‘garage’ waar vandaan alle bussen vertrekken om zo vroeg mogelijk richting Jappineh te kunnen gaan. Het busje was snel gevonden, maar niet zo snel gevuld. Rond half twee was het busje pas vol en konden we vertrekken. De reis ging voorspoedig en ik was voor het donker in Jappineh.
Daar kon ik gelijk weer patiënten behandelen bijna nog voordat ik m’n tassen had neergezet. Het weekend zou weer een speciaal moslimfeest zijn omdat voor hen het nieuwe jaar begon. Wat inhield dat iedereen naar zijn/haar eigen compound ging in andere dorpen en ik in m’n eentje in de kliniek zou zijn. En uiteraard besloten de zwangere vrouwen dat weekend dat het tijd was om te bevallen. Met weliswaar een paar bevallingen op mijn naam, durfde ik het risico niet aan om dit helemaal in mijn eentje te gaan doen zonder dat er een gekwalificeerde midwife op de achtergrond stond. Dus alle vier heb ik doorverwezen naar het ziekenhuis in Soma. Dat weekend heb ik ook de laatste Coartem (malariamedicatie) uitgedeeld. Dit is het beste medicijn voor iedereen die malaria heeft. Het hoeft maar drie dagen geslikt te worden en wordt door de overheid gratis verstrekt. Het andere medicijn, quinine, is echter 4 dalasi per pil, moeten ze drie keer op een dag slikken voor een week lang. Of te wel, erg duur, en het werkt niet altijd voor kinderen. Het is daardoor een paar keer voor gekomen dat de kinderen die we voor observatie hadden opgenomen onder onze ogen slechter zagen worden. Maar het zou Afrika niet zijn als één van de personeelsleden niet nog ergens een dosis Coartem ‘verstopt’ had liggen. Na de eerste dagdosering zag je de kinderen letterlijk voor je ogen beter worden en konden ze gelukkig snel naar huis.
Na een week weer gewerkt te hebben in Jappineh, kwamen er twee Nederlandse, net afgestudeerde, artsen om ook te werken, Isabelle en Isabella. Wat uiteraard voor verwarring zou zorgen dus waren een Gambiaanse namen Isa en Oumie. Wat ook weer voor verwarring zorgde omdat ik ook Isatou ben. Met twee artsen in het midden ging het heel wat anders. De patiënten werden grondiger onderzocht, kregen een juistere diagnose en geen onnodige antibiotica voor geschreven. Isa was twee jaar geleden tijdens haar co-schappen al in Jappineh geweest en kende de omgeving een beetje. Zij heeft ons mee genomen naar de riverside. Op een donkey car wel te verstaan. Na een hobbelende weg achterop de kar kwamen we bij de rivier aan. Daar werd geregeld dat we met een vissersbootje de rivier op konden. Omdat dit een soort uitgeholde boomstam is, wat niet heel stabiel in het water ligt, werd dit door wat angstige blikken en gillen van Isa bevaren. Weer terug op de kant gingen we weer met de donkey car terug naar het Health Center.
Op één van de andere middagen zijn we met z’n drieën met de ambulance naar Soma geweest. Een stad niet ver van Jappineh om daar wat stoffen te scoren. Ik was al een tijdje op zoek naar één specifieke stof, maar kon hem niet vinden. Met wel wat andere mooie stoffen weer terug gekeerd naar Jappineh. De ambulance chauffeur was zo vriendelijk geweest om de hele tijd met ons mee te lopen en ons dus ook een lift terug te geven. Het was maar goed dat er in de tussentijd geen spoedeisende patiënten waren…
Een paar dagen voor Isa en Oumie waren gekomen, had ik nog een bevalling gedaan. Een prematuur (eerste bevalling) die dus de gang van zaken nog niet kende. Toen zij ‘naar de wc moest’ besloot ik op een gegeven moment maar even te controleren waarom het zo lang duurde om haar daarop direct het bed op te sturen omdat de kruin al zichtbaar was. Eind goed, al goed, kwam daar uiteindelijk een mooie baby girl. De trotse vader (de eerste die ik in heel Gambia heb gezien) trakteerde iedereen op brood met njebbe (brood met soort bonensaus, best lekker) om vervolgens mee te delen dat het kindje naar mij vernoemt zou worden :) Weliswaar m’n Gambiaanse naam, maar toch.
Dus een week later ben ik samen met Isa en Oumie naar de naming ceremony geweest. ’s Morgens werd ons al een pan met porridge gebracht vanuit de familie en ’s middags zijn we naar de compound gegaan. Daar werd ik hartelijk ontvangen en kreeg gelijk de baby in mijn armen gedrukt om haar het volgende uur nog steeds in mijn armen te hebben. Maar ze heette echt Isatou dus ik vond het allemaal niet erg. ’s Avonds werd er, uiteraard, weer gedanst, en ook ik kon dit keer niet ontsnappen. Hoewel het geen Afrikaanse dans-award verdiende, heb ik mijn best gedaan en iedereen heeft zich kostelijk vermaakt. Als drie blanke vrouwen op een Gambiaans feest heb je natuurlijk een horde kinderen om je heen. Ook zij vermaakten zich prima met ons en dansten vrolijk om ons heen. Uiteindelijk besloten we om terug te gaan naar het ziekenhuis. Toen we de compound uit liepen kwamen we gelijk in een ander feestje terecht. Het was mijn eerste feestje dat midden op de snelweg plaatsvond. Maar dat kan in Afrika. Af en toe iedereen van de weg af voor een passerende auto waarna het feest weer verder kan. Toen we later in het ziekenhuis aankwamen bleek het daar een chaos te zijn.
Ze zijn het niet gewend patiënten echt op te nemen en de helft had dan ook niet hun medicatie gehad en een aantal patiënten waren er echt slecht aan toe. Na alles weer wat gestabiliseerd te hebben, wat ons meer dan een uur gekost heeft, konden we genieten van ons biertje.
Mede door deze avond, maar ook omdat ik het al vaker had gezien, heb ik een formulier gemaakt voor patiënten die voor observatie worden opgenomen zodat de verpleegkundigen hierop kunnen aftekenen hoe laat en of ze de medicatie hebben gegeven en wat de vitale functies van de patiënt waren (temperatuur, bloeddruk, e.d.). Ook heb ik een laboratorium formulier gemaakt waarop testen aangevraagd kunnen worden. De Amerikaanse vrouw die ik al eerder had leren kennen bood aan om deze uit te printen omdat zij voor haar school werkzaamheden ergens gratis kon printen. Hopelijk werken deze formulieren een beetje. Helaas waren ze niet op tijd klaar voordat ik weg ging, maar het principe van hoe het werkt heb ik uitgelegd.
Oumie ging eerder weg dan Isa omdat ze niet genoeg vakantiedagen meer had om langer te blijven dus bleven we met ons tweeën over. Een week voordat we weg zouden werd er een patiënt gebracht die eerder al een keer bij mij was langs geweest voor ‘de blanke dokter’ maar die ik niet kon helpen. Nu de ‘echte’ blanke dokter er was kon ze wel geholpen worden. Het ging om een oudere vrouw die een buik van twintig maanden zwangerschap had, maar verder zo mager als maar wat. Hiermee leefde ze al een paar jaar en het jaar ervoor was er ook een blanke dokter geweest die haar had geholpen. Samen met mij heeft Isa een provisorisch drainage systeem aangebracht om het overtollige vocht in haar buik af te tappen. Helaas bedachten we te laat dat we haar voor en ná het draineren hadden moeten wegen om te kijken hoeveel vocht we hadden afgetapt, maar het kwam ongeveer uit op zo’n 16 liter vocht dat we uit haar buik hebben gehaald. Ze heeft in totaal drie dagen bij ons gelegen zodat we haar konden observeren. Haar dochter had in de tussentijd allemaal vlechtjes bij Isa gemaakt. Op zaterdagavond hadden we haar zover gekregen met ons mee te gaan naar een disco die in de school werd georganiseerd. Toen we daar tien minuten aan het dansen waren werd ik gebeld door de officer in charge (Ansumana) van het ziekenhuis met de mededeling dat de vrouw die bij ons was voor een bevalling volledige ontsluiting had en dat we terug moesten komen (Isa gaat in opleiding voor gynaecologe). Ook de security man van het ziekenhuis was er al op uit gestuurd om ons op te halen. Bij het ziekenhuis aangekomen ging ik eerst mijn camera halen zodat ik wat foto’s van Isa kon maken als de baby was geboren. Bij de bevalkamer aangekomen, ging het er echter iets anders aan toe dan gepland. Isa stond daar met gespannen hoofd en zei dat het een stuit was. Bij een prematuur. In de middle of nowhere. Zonder enige vorm van hulpmiddelen. En, o ja, dat ze het nog nooit alleen had gedaan. Dus… vol goede moed met ons drieën (Ansumana is een midwife en hielp ook mee) de bevalling tot een goed einde proberen te brengen. Het begin ging redelijk soepel, maar toen de schoudertjes eruit moesten liep het vast. Met een paar goede manoeuvres van Isa kwamen uiteindelijk de schoudertjes ook en ook het hoofdje. Toen ademde het kindje niet. Ik naar het hartje luisteren, wat gelukkig wel ging, maar veel te langzaam. Isa en de Ansumana ontfermden zich over de baby. Isa gaf mond op mond beademing en borstcompressies en toen ik weer luisterde was het hartje goed op gang, maar het ademde nog steeds niet. Na iets van twee (eindeloze) minuten begon het kindje te ademen. Toen snel in doeken gewikkeld om het warm te houden. Met haar, het was een meisje, in m’n armen om goed warm te houden, ging Isa verder met de moeder om haar te hechten. Om drie uur ’s nachts was iedereen stabiel en konden Isa en ik even tot rust komen voordat we naar bed gingen. De volgende dag gingen we iets later beginnen.
Omdat het kindje opstart problemen had, hielden we haar de komende 24 uur ter observatie om te kijken of alles goed ging. Dit was gelukkig zo en nadat de familie een fotosessie met Isa had gedaan en haar hadden beloofd het kindje naar haar te vernoemen, konden ze eindelijk naar huis. In de tussentijd was er ’s morgens een klein meisje binnengebracht met een pinda in haar neus. Nou gebeuren die dingen op zich wel vaker, maar het blijft onverantwoordelijk. Maar nog erger was dat dat hetzelfde meisje ’s middags weer binnen werd gebracht. Dit keer had ze soda gegeten. Haar lippen waren ontzettend opgezwollen en om een verdere allergische reactie tegen te gaan heeft ze een injectie gekregen en is de moeder erop uitgestuurd om zout te halen zodat het meisje zout water kon drinken om haar te laten overgeven. Met enige moeite, het meisje vond het zoute water niet erg lekker, is het gelukt om haar te laten overgeven. Om te kijken of het niet erger werd, werd ook zij voor observatie opgenomen. De lipjes waren helemaal kapot, maar verder ging het de dag erna weer goed.
De zondag voordat Isa en ik weer terug zouden naar de kust, kwamen veel patiënten terug voor een laatste check up om te kijken of de gegeven medicaties werkten. Ook een man die de eerste dag was geweest en een aangezichtsverlamming had, kwam terug. Het ging een stuk beter en nou droeg hij ook het, door mij geïmproviseerde, oogkapje dat zijn oog tegen stof en uitdroging moest beschermen.
De laatste avond voor mij en Isa werd er een afscheidsparty georganiseerd. Er kwamen wat vrouwen om te drummen en iedereen kon dansen. Daarna kregen we een officieel certificaat uitgereikt ter waardering voor onze werkzaamheden in het dorp en als ‘echte vriend van Jappineh’. We kregen een mooie lap stof van het Health Center en ook van één van onze collega’s kregen we nog een mooie lap.
Dinsdags gingen Isa en ik, samen met de Amerikaanse vrouw en Ansumana, weer terug naar de kust. Isa en ik gaan nog een aantal dingen samen doen en daarna breken toch echt de laatste dagen voor mij aan hier in Gambia.
Voor de kerstdagen heb ik nog geen concrete plannen, maar ik zal ze in elk geval ergens in de buurt van het strand gaan doorbrengen.

Ik wens iedereen fijne feestdagen en een gelukkig nieuwjaar! Tot gauw!

Liefs,
Justa

P.S. Foto’s volgen later i.v.m. slechte internet verbinding.